Vennebos op buitenlands schoolbezoek

In onderstaande blogpost vertelt Christine Claessens, directeur van basisschool Vennebos haar ervaringen met het implementeren van zelfregulerend leren in haar school. 4 jaar geleden werd in onze scholengroep gekozen voor een focus op zelfregulerend leren. Dit past natuurlijk volledig in de poolstervisie van het GO!. Christine neemt je mee op haar reis, en dat mag je letterlijk nemen. Ze neemt haar team (en nu ook jou) mee op buitenlands schoolbezoek naar Nederland.

Hoe breng ik zelfregulerend leren naar mijn team?

Fase 1 - Wat is zelfregulerend leren?

Het startpunt was gemakkelijk te bepalen: zorgen dat we dezelfde taal spreken. Vanuit de scholengemeenschap werd gekozen om te werken met het model van Barry Zimmerman. Zijn model verdeelt het leerproces in 3 niveaus:

• de voorbereidingsfase

• de uitvoeringsfase

• de reflectiefase.

Binnen deze fases vinden we 21 vaardigheden terug. Al deze vaardigheden werden stuk voor stuk tijdens personeelsvergaderingen onder de loep genomen. Er werd onderzocht wat ze juist inhouden, wat we in onze eigen praktijk al doen (en dat was al behoorlijk veel) en waar er nog groeikansen lagen.

We hebben dit gedaan aan de hand van de video-cursus van Jeltsen Peeters die terug te vinden is in de GO! Navigator. Jeltsen heeft trouwens ook een vlot leesbaar boek geschreven waarin alle principes van zelfregulerend leren worden doorlopen: Zelfregulerend Leren. Hoe? Zo!.Het bleef niet bij theorie want gaandeweg werden veel initiatieven opgezet om het zelfregulerend leren in de praktijk om te zetten.Dit was fase 1 van het proces om ZRL tot op de klasvloer te krijgen.

Fase 2 - De vertaalslag naar de eigen praktijk

Fase 2 kreeg vorm na een inspirerende jobshadowing met de pedagogische begeleidingsdienst naar scholen in Rotterdam en Gouda waaraan ik mocht deelnemen.

De weg richting richting zelfregulerend leren loopt voor ons via... Nederland.

Om ervoor te zorgen dat leerlingen doordrongen geraken van het zelfregulerend werken moeten eerst de leerkrachten hun lessen door een ZRL bril bekijken. De inspiratie kwam van Patrick Sins, lector aan de Thomas More Hogeschool in Rotterdam. Hij heeft een methode ontwikkeld, iSelf, waarin de leerkracht op weg genomen wordt, door middel van een flowchart, om de lessen ZRL te maken. Het basisprincipe is dat je leerlingen op een expliciete directe manier de strategieën aanleert die ze nodig hebben om zelfregulerend te zijn. Zelfregulerend leren kun je immers niet zelfregulerend leren. Mijn grootste inspiratie kwam van de leerlingen van de Casimirschool in Gouda. Deze leerlingen kunnen perfect vertellen waar ze goed in zijn en waar ze een extra inspanning voor moeten leveren. Bovendien weten ze waarom ze het doen, hoe ze het moeten aanpakken en wat ze daarvoor nodig hebben. Die observatie leidde mij tot inzichten voor fase 3 in mijn school.

Fase 3 - Leerlingen bewust maken van hun eigen ZRL vaardigheden

Zo zijn we met het hele team in Nederland beland. Ik wil dat mijn team vanop de eerste rij kan ervaren hoe zelfregulerend leren er bij leerlingen precies uitziet. We bezoeken daarom enkele scholen in Amsterdam die allen stuk voor stuk zelfregulerend werken. Ik neem je mee hoe die twee inspirerende dagen eruit zagen.

dag 1: De schoolbezoeken IN AMSTERDAM

In overleg met de scholen kozen we ervoor om het team op te splitsen in vier groepen. Wij stelden ze heel heterogeen samen met leden van de kleuterschool tot de derde graad lagere school. Zo kunnen ze later hun ervaring met elkaar delen in de eigen graad. Na een flink ontbijt trekt iedere groep, gewapend met een kijkwijzer waarop de 21 vaardigheden van Barry Zimmerman staan, naar de toegewezen school.

Vooraf hebben de teamleden een kaft gekregen met daarin al wat korte achtergrondinformatie van elke school. Het zijn dan ook heel diverse scholen die we gaan bezoeken: Een Dalton school,een Montessori school, een school waar alle anderstaligen opgevangen worden voor een parcours van maximaal 1 jaar om nadien door te stromen naar een andere school en een school die zich heel anders georganiseerd heeft om hun visie, ‘Ieder kind wil graag leren en is van nature nieuwsgierig’, vorm te geven en waar te maken.

Brainstormsessie met expert

Na de middaglunch komen alle groepen terug samen. Eerst volgt een korte brainstorm met Niels de Ruijg, doctoraatsstudent zelfregulerend leren, leraar én beleidsmaker van de Staij scholengroep. We bespreken hoe we zelfregulerend leren zien en wat hij weet vanuit zijn doctoraatsonderzoek. We zijn het er allemaal over eens dat zelfregulerend leren een grote meerwaarde heeft, maar we blijven wel op onze honger zitten wat betreft het meten van de leerwinst. Hoe kan je dit objectief vastleggen? Ook Niels had geen eensluidend antwoord. Het is en blijft een complex vraagstuk.

Ervaringen delen met elkaar

Natuurlijk willen we ook weten wat de ervaringen zijn van de andere teams hun schoolbezoeken. Ieder team maakt daarvoor een korte PowerPoint presentatie waarbij ze de fases van het model van Zimmerman als leidraad gebruiken en waarin wordt meegegeven wat ze zeker zullen meenemen.

Héérlijk om te zien hoe de ideeën voor de eigen schoolpraktijk ter plekke vorm krijgen!

Hier zal zeker en vast nog verder stevig over gebrainstormd worden eenmaal terug op Vennebos. Maar eerst nog naar de Casimirshool in Gouda, een Dalton school waar zelfregulerend leren in het DNA zit.

DAG 2: Met de trein naar Gouda.

Ik geef toe dat ik wel een beetje zenuwachtig ben. Deze is school was voor mij de rechtstreekse aanleiding voor een jobshadowing naar Nederland. Zouden mijn teamleden ook zo geïnspireerd geraken?

Eenmaal aangekomen wacht ons een zeer warm welkom. Ineke Vermeulen, docent pedagogiek en leraaronderzoeker aan de Thomas More Hogeschool, geeft het team eerst een algemene uitleg over de Casimirschool en de werkwijze en visie van de school. Daarna trekken mijn leerkrachten naar hun Nederlandse collega’s en lopen ze in de voormiddag mee in de corresponderende klas van hun eigen leerjaar.

De meereizende directeurs, mijn zorgcoördinator Filip (die we inmiddels geïnspireerd als we zijn geraakt kwaliteitscoördinator zijn gaan noemen) en ikzelf krijgen ondertussen uitleg over welke onderzoeken deze school heeft gevoerd naar hoe hun leerkrachten expliciet directe instructie geven. De expertise van een aantal leerkrachten wordt hier ingezet om dat onderzoek vorm te geven en uit te rollen in de school. Een proces waar ze nog volop mee bezig zijn. Onnodig te vertellen dat we op het puntje van onze stoel zaten omdat we inmiddels ook heel erg goed beseffen dat expliciet directe instructie van ZRL- vaardigheden onontbeerlijk zijn.

Rondleiding door de leerlingen

Na de lunch met de heerlijke soep worden we door de leerlingen van de Casimirschool zelf rondgeleid. Ondanks het feit dat ik het voorrecht al eerder had stond ik ook nu weer paf.

9-jarige Oliver legt probleemloos uit hoe hersenen functioneren als het op leren aankomt. ‘Als je iets doet dan wordt er een paadje gevormd, een verbinding in je hersenen. Hoe meer je dat doet hoe sterker de verbinding wordt.’ Nog meer onder de indruk was ik toen hij uitlegde hoe de leerkuil werkt!

Laat het duidelijk zijn: op deze school wordt zeer sterk ingezet op mindset en dat maakt dat deze leerlingen zo sterk zijn in het zelfregulerend leren. Ze houden ook nauwgezet een portfolio bij waar ze allemaal heel trots op zijn. Je vindt er niet alleen leerplandoelen op terug maar ook ik-doelen en samenwerk-doelen.

En hoe zit het nu met mijn team?

Aan de gesprekken (van ontbijttafel tot diner) te horen werd er heel veel uitgewisseld. Ik heb veel zaadjes zien planten. Als we dat samen goed cultiveren verwacht ik dat we een mooie oogst gaan hebben en veel vruchten zullen kunnen plukken. Ik heb enorm veel enthousiasme gezien en iedereen was het erover eens dat het een zeer plezierige, leerrijke reis was. Het is verbluffend hoe inspirerend schoolbezoeken kunnen zijn. Ideeën ontstaan als vanzelf. De volgende weken zullen ongetwijfeld heel boeiend worden als de ideeën en inspiratie vaste vorm zullen aannemen.

Volgende keer vertellen enkele van mijn leerkrachten over hun ervaringen.
Lees je dan ook mee?

Tot gauw.

Christine